SU VE IŞIK GEÇİRMEYEN EGOLARIMIZDA KÖRLEŞİRKEN, SÜKUT KADER, YAZMAK TEK ÇIKAR YOL İSE, BİR NERUDA ŞİİRİNDE VE İÇSEL ''LA LA LAND'' 'IMIZDA BİR SON BAKIŞ KADERİMİZDİR.

 

 

 

 

         Genç bir posta dağıtıcısı bir gün kapısını çaldığı Pablo Neruda’ya hayranlıkla bakar ve “Ah! ben de ozan olmak isterdim” der.

Ünlü şair mizah dolu bir karşılık verir: “Yavrucuğum, Şili'de herkes ozandır zaten, postacılık yapman daha ilginç. Hiç değilse çok yol yürür ve şişmanlamazsın. Şili'deki tüm ozanlar davul gibi.”

Postacı ve ozan arasındaki konuşma şöyle gelişir:

- Demek istiyorum ki, ozan olsaydım söylemek istediğim her şeyi söyleyebilirdim.

- Ne söylemek istiyorsun peki?

- İşte asıl sorun da bu ya, ozan olmadığım için söyleyemiyorum.

Neruda genç postacıya sahili izleyerek körfeze gitmesini ve yol boyunca denizi gözlemleyerek metaforlar üretmesini önerir. Metaforun ne olduğunu soran postacıya örnek olsun diye de bir şiirini okur.

Dizelerden etkilenen postacının "Sizin sözcüklerinizle sallanan bir gemi gibi hissettim kendimi." sözü üzerine gülümser Neruda: “İşte bir metafor yaptın…”

Ve böyle bir güzel dostluk başlar Şilili şair Pablo Neruda ile postacı Mario Jimenez arasında.

**

23 Mayıs 2024 Perşembe akşamı, onca profesyonel sazende arasında, Bostanlı Suat Taşer gösteri merkezinde;  

Bilge Çınarlar konserinde kendimi ilk kez farklı deneyimlediğim ve hala yorgunluğunu üzerimden atamadığım bir gece yaşarken,

O gecenin belki de tam da konser sırasında gerçekleşen ‘’Çiçek Dolunayı’’ sebebiyle ruhumda, Güneş patlamaları nedeniyle benliğimde oluşan, ayrıca algısı açık, bilinci yüksek, hassas insanlardaki derin etkisi ve günümüz şartlarında nefes alan, Dünya insanının ‘’İnsan Evrimine’’ katkısını düşünüyorum,

25 Mayıs Cumartesi;

Aradan iki gün geçti ben hala o gecenin etkisindeyim.

Sade kahvemi yudumluyorum, elimde Bertrand Russel’in kitabı, sakince, bazen de, aralar vererek okumaya, günü güzel yaşamaya çalışıyorum.  

Ara veriyorum, çünkü okuduğum kitabın bazı satırları beni durduruyor ve bir yandan rastlantısal, anlık görme alanıma giren insanların – en çok çocukların -  davranışlarını gözlemliyor diğer yandan okuduğum paragrafın anlamı üzerinde hızlıca düşünüyorum.

Yönsüz kalıp bir yön veya bir ses aradığınız süreçlerde mutlaka altı dalda ödül kazanmış kendi LA LA LAND’ımızı oynamanız gerekmediğini düşünüyorum.

Aslına bakarsanız o filmi bıkmadan usanmadan tek bir sahnesi için defalarca izleyebilirim.

Biliyorsunuzdur mutlaka, 2016 ABD, yönetmen Daniel Chazelle yapımı müzikal komedi – drama tarzında Ryan Gosling – Emma Stone’nun başrollerini oynadığı ve Stone’a en iyi kadın oyuncu ödülünü kazandıran filmdir.

Hayatlarına yön arayan iki tutkulu insanın yollarının mutlaka o tarzda da kesişmesi gerekmiyor ki, - onlar ilk kez yoğun trafikte karşılaşıyor - Aslına bakarsanız aynı çok ama çok farklı yöntemlerle yaşamda bu tür kesişmeler yaşanabilir uzaktan bile.

Bence LA LA LAND ( AŞIKLAR ŞEHRİ ) filminin özü son sahnesinde yatıyor.

Tesadüfen karşılaşan iki insanın bu tür karşılaşmaları film boyunca sürüp gidiyor ama son karşılaşmaları ki artık her ikisinin de hayatları değişmiştir,  

Son sahnede göz göze geldiklerinde çok önceden birbirlerine verdikleri sözü hatırlarlar ve işte o son baş hareketleriyle ki bir selamlaşma gibi de algılanması mümkündür o anın.  

Ama bana sorarsanız bu baş hareketleri o verilmiş sözlerin çift taraflı onaylanmasıdır aslında.

Kabullenilmiş, vazgeçilmiş olası yaşama ve her şeye rağmen ‘’sevginin’’ devam ettiğine dair bir büyük olgunlaşma belirtisidir o.

Film, seyirciye bir de normal şartlarda yani ayrılık olmasaydı ve yolları kesişen bu iki insanın birlikte bir yaşam kursalardı; olabilecek benzer durumları da göstermiyor değil ve bu da başka bir yürek burkan yanı.

Ve tekrar aynı yere dönüp birbirlerine net tavırlarla bakışlarına ve muhteşem onaylama sahnesiyle son bulur film.

 Mia, (Emma Stone) ’nın iri, ıslak gözlerinin içinde bir seyirci değil de sanki yaşamdan göçmüş bir insan olarak kaybolur, erir, bitersiniz.

**

 

Dünyada yaşayan her bireyin bu güne kadar öyle ya da böyle gelebilmiş, İnsan türdeşlerimizin evrimi ile birey olarak bizim, bu evrime olan katkımızı düşünüyorum sürekli son günlerde.

İnsan evrimi öyle basitçe kendiliğinden devam edecek bir şey değil.

İnsan ırkının gelecekte dünyamızda değilse de başka yaşanılabilir atmosfere sahip bir gezegende sürdürülebilmesi, bu günden bizlere düşen bazen basit, bazıları da oldukça karmaşık farkındalık isteyen üst düzey bir ‘’insan olma’’ davranışları gerektiriyor.

Kişiliklerimiz katman katmandır ona bakarsanız. En dış katmanı genellikle parlatırız, Travmalarımız, kusurlarımız, duygularımız ve eğer varsa çirkin yani karanlık yönlerimiz alt katmanlardadır. Karanlık yüzünü henüz görmediğimiz kimseyi gerçek anlamda tanıdığımızı iddia ademeyiz.

Genelde en büyük suçlar gerekli olanı değil, fazla olanı elde etmek için işlenir.

Kimilerinin gerçekten özgür olabilmesi için ötekilerin köle olması gerekir.

Alın terimizle, vergilerimizle karun gibi yaşayıp ‘’evliya gibi’’ konuşanları alkışladığımız sürece ne sefaletimiz biter ne de köleliğimiz.

Cehennemin en azap verici yeri, büyük ahlaki çöküntü dönemlerinde tarafsız kalanlara ayrılmıştır.

İşte bu daha pek çok cümle ile sıralayabileceğim dünyada insan evriminin ne yazık ki yanlış yolda ilerlediğini anlatan günümüzde çok geçerli olgular değişmediği sürece insan türdeşimizin varacağı yer yok olma noktasıdır.

**

 
    Bir gün Mario, aşık olduğunu açıklar. Neruda, “Ağır hastalık sayılmaz, çaresi var” diyerek kızın adını sorar. Postacı aşık olduğu kızın adını söyleyince İtalyan şair Dante’yi anımsar Neruda: “Beatrice…”

1971 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Neruda, daha sonra Paris’e Büyükelçi olarak gönderilir.

Şair ile postacı arasındaki dostluk asla kopmaz. Sürekli olarak mektup yazan Neruda, postacı dostuna ses kayıt cihazı göndererek şunları ister: 

“Denizi özlüyorum. Kuşları özlüyorum. Bana evimin seslerini gönder. Bahçeye gir ve çanları çal. İlk önce rüzgarın hareketiyle sallanan küçük çanların ince seslerini kaydet, sonra büyük çanın ipini beş altı kez çek. Kayalıklarda yürü Mario, dalgaların patlayışını kaydet.”

Mario Jimenez şair dostunun “metafor”a ihtiyaç duyduğunu çok iyi anlayarak isteğini yerine getirir.

“Neruda’nın Postacısı”, Şilili yazar Antonino Skarmeta'nın ilk kez Berlin’deyken 1982 yılında tiyatro oyunu olarak yazdığı 1985 yılında da roman tarzında yeniden yayımladığı eserinin adıdır.

Tiyatro oyunuyken ve romana çevrildikten sonraki ilk özgün adı Ardiente Paciencia olan eser, daha sonra roman olarak El Cartero de Neruda olarak da yayımlandı. Roman İngilizce’de The Postman adıyla yayımlandı.

**

Elimdeki kitap, Bertrand Russel’in ‘’Mutlu Olma Sanatı’’ isimli kitabı. Evrimle ilgili paragrafın yer aldığı 75. Sayfada Russel,

‘’Çocuklarınızı hayvanat bahçesine götürdüğünüzde, eğer cambazlık yapmıyor ya da fıstık yemiyorlarsa, maymunların bakışlarındaki üzüntüyü görebilirsiniz.

İnsan neredeyse onların da insan olmak istediklerini, ama bu işin sırrını bir türlü çözemediklerini sanır.

Evrim yürüyüşünde yollarını şaşırmışlar, yeğenleri ilerlemiş, onlar geride kalmışlardır.

Uygar insanın zihninde de buna benzer bir tedirginliğin yerleşmiş olduğu görülmektedir.

Kendisinden daha üstün bir şeyin, uzanıp alabileceği bir yerde durduğunu biliyor ama bunu nerede ve nasıl bulabileceğini bilemiyor.

Evrimde öyle bir yere geldik ki, henüz son durak değil ama bu dönemi çabuk geçmemiz gerekiyor yoksa birçoğumuz yolda telef olacak, geri kalanımız da kuşku ve korku ormanında yolunu kaybedecek.

İnsan egosu günümüzde kalın koruma duvarları arasındadır.

Egolar su ve ışık geçirmeyen bir ortamda koruma altına alındıysa, kişi olan her şeyi görmek istediği gibi görür ve yorumlar. Bu da kendisini görmesini engeller.

İşte günümüzde insanlığın evrimine engel budur;

 ‘’Kendisini Görememesi.’’ 

İşte Russel’in dikkat çektiği evrimin gelindiği nokta ve günümüz insanının, günümüzde şaşırmış evrim anlayışı konusunda verdiği bu örnek duraklatıyor beni.

**

   Mario basit bir postacı. Bisikletine biner alacağı üç beş kuruş için dağ tepe tırmanır. Mektupları sahiplerine ulaştırır. Bazen minik bahşişler koparır. Ancak çoğu zaman ödülü yalnız üzerinde doğup büyüdüğü muhteşem İtalyan adasının doğasını, Akdeniz’in davetkar dalgalarını, martıların şenliklerini izler.

Dikkate değer bir vasfı yoktur Mario’nun. Yakışıklı değildir, bilgili değildir, zengin değildir. Esprili yahut konuşkan hiç değildir. Yaşarken bile unutulmuş gibidir.

Bu silikliğine rağmen adanın en güzel kızına aşıktır Mario.

Her birimiz gibi uzanamayacağı meyveyi ister.

Her gün kızın çalıştığı hana gider. Kıza tek bir kelime söylemeye çalışır. Ondan fazlasına da yetmez zaten yüreği.

Söylemeye değer tek kelimeyi seçer: Beatrice…

Kızın adıdır bu. Kız adama bakar. Adam başka tek laf dahi edemez. Aşk adamın dilini bağlar.

Bir gün adaya ünlü şair, devrimci bir düşünür gelir, Pablo Neruda.

Sürgündedir.

Devrimine destek verdikleri tarafından memleketinden sürülmüştür. Buruşturulup atılmıştır bir yana. Uğruna şiirler yazdığı ülkesi Şili onu istememektedir artık.

Neruda’nın talihsizliği Mario’nun talihi olur. Şairle dost olur.

Önceleri ondan şiir yazmak için yardım ister.

Tek derdi Beatrice’e bir şiir yazmak ve aşkını anlatmaktır.

Sanki kendi şiirleriymiş gibi de Nerudanın birkaç şiirini kıza okur.

O an kızın bunu öğrenmesi halinde ne yapacağını dahi düşünecek durumda değildir.

İçinizde patlayan bir volkan varsa ve sükut etmek kaderinizse, yazmak tek çıkar yoldur.

Mario’yu çok üzgün gören Neruda, kızın gerçeği öğrendiğini kendi şiirlerinin kıza Mario tarafından okunduğunu anladığında sorar;

Neden benim şiirlerimi kendi şiirlerinmiş gibi okudun kıza?

Mario’nun verdiği cevap çok kafa karıştırıcı ve tartışma kaldıracak tarzdadır;

‘’Bir şiir onu yazana değil, ona ihtiyacı olana aittir.’’

Verecek bir cevabı yoktur Neruda’nın. 

Neruda ona kendi şiirlerinden okur, kitaplar verir. Ona dalgaların sesini dinlemeyi kuşların ne anlattığına dikkat etmeyi, denizden çıkan renkli taşlara anlamlar yüklemeyi, ay ışığında düşünmeyi öğretir. Mario arzu ettiği şiiri sonunda yazar. Muradına erer. Beatrice ile evlenir.

 

Fakat artık o başka bir adamdır. Tek bir kelime söylemek için göğsündeki tüm havayı kullandığı, tek bir şiir yazmak için yığınla kitabı yuttuğu kadına değil, kendisine bulundukları adadan çok daha büyük bir dünya armağan eden, hayalleriyle sonsuza ulaşmayı öğreten Neruda’ya ve şiirine sevdalanmıştır o artık.

Şairler bizimle aynı yerde yaşasalar da eşyaya bizim gibi bakmazlar, uzun uzun dinlerler onlar evrenin sessizliğini.

Mario kendini Beatrice’e beğendirmek için çabalarken kader onu beğenmiş ve başka bir amaç için seçmiştir.

**

   Uzun yıllardır Karşıyaka’nın hatta belki de Türkiye’nin en şanssız yeri diyebileceğimiz Mavişehir bölgesinde bulunan bazı AVM, okul binaları depreme dayanıksız oldukları gerekçeleriyle yıkım kararları alınarak,

Diğer yandan boş değerli arazilere de başka şey yapılamazmış gibi, sadece sanki hiç yokmuşçasına,

AVM ve REZİDANS yapılmaya devam ediliyor şu sıralar.

Mavişehir kısa sürede korkunç bir düzensiz ve anlamsız yapılaşma ve talan süreciyle iç içe yaşamaya başladı ve bu devam ediyor.

Bölgede birçok AVM varken, şu sıralarda inanılmaz bir yıkım gürültüsü, toz ve görüntü kirliliği ile sözüm ona Mavişehir’e bir çehre kazandırılacaktır.

Bölge sakinini hiçe sayan bu çalışmalar ne yazık ki kimseler tarafından durdurulamıyor.  

Daha önce bir AVM inşaatı, temel atıldıktan bir süre sonra belediye tarafından mühürlenmiş ancak bir buçuk yıl içinde tekrar mühürler kırılarak inşaata devam edilmiş ve bitirilmiştir.

Uzun zamandır Karşıyaka’nın asıl ihtiyacı olan ve temeli atılmış, bir yere kadar ilerlemiş ve aniden inşaatı duran opera binasının kara talihine şaşkınlıkla bakarken, şu sıralarda kuzuların sessizliğini oynayan tüm yönetimleriyle, Mavişehir halkı sağır eden sessizliğiyle gözümde kahraman olmuştur.

Mavişehir 1. Ve 2. Etap konutları kendi içinde maalesef yönetimleriyle de inanılmaz bir kötü yönetim örneği sergiliyor.

Blok yönetimleri kendi içlerinde hiç değişmeyen blok yöneticisi ve yönetim kurullarıyla yönetiliyor ve bu yönetimler;  

Benim tanık olduğum süreç içinde blok yönetimlerinde olan kişiler hiç değişmediği gibi, bir yönetici dört dönem görevde kalma üstün başarısını göstererek bize parmak ısırtıyor.

‘’Ben yaparım sen ödersin’’ mantığıyla yol alan, genel kurullarda karar alıp bazı maliklerin haberi bile olmadan büyük harcamalar yapan harcamaları aidatlara yansıtan bu yönetimlerin denetimleri de yine aynı blokta ikamet eden ve genel kurulda seçilen bir kişi tarafından yapılmakta ne yazık ki.

Blok yönetimleri, üst yönetim adını taşıyan yönetim kuruluna bağlı. Onlar da kendi içinde başka bir alem.

Bloklarda ikamet eden insanların problemlerine çözüm getirebilecek bir halkla ilişkiler birimi olmadığı gibi, üst yönetimlerin açtığı sosyal medya hesapları ne yazık ki, yorumlara ve mesajlara kapatılarak halkla kendi aralarına duvar çekmiş durumda.

İşte insanlık bu insancıklar tarafından gerçek evrimini bin yıllar ötesine taşıyabilecektir inancındayım.

Uyuyan bebekler ve yaşlılarımız, evlerimize, odalarımıza giren toz ve gürültü kirliliğine karşı inanılmaz bir dayanıklılık sürdürmekte ve yukarıda sözünü ettiğim evrim sürecine fevkaladenin fevkinde bir dayanıklılık göstermektedir Mavişehir halkı.  

Bir insana veya yapıya nasıl biri, nasıl bir kurum olduğunu ve kendisine ne yaptığını anlatma çabası, zedelenen ve incinen egoyu onarma çabası olsa gerek.

Bu çaba, bazen o denli nevrotik bir hale gelir ki sevgisi bitmiş olsa bile, öfke hırs ve incinen egoyu onarma arzusuyla toksik ilişkisine saplanır kalır.

Anlatma çabası tıpkı bir akrepe ‘’ama sen beni soktun ve zehirledin’’ demek gibidir. ‘’Evet seni soktum çünkü ben bir akrepim doğam bu.’’ Bunu kabullenerek benimle ilişki kurmalıydın diyecektir.

İnsan doğasını anlayın, kabullenin ve kendinizi bu zarar verici doğadan uzak tutmayı öğrenin.

 

 

 

**

 

 

Mario, Neruda’da Beatrice’de olmayan soyut güzelliği keşfetmiştir.

Kelimelerin büyüsü sarmıştır Mario’nun ruhunu.

O ruhunu elbisesini bir şiirle değişmiş, şairlerin göksel krallığına bir adım atmıştır.

Artık yere inemez. Yerde var olan hiçbir yaratık da ilgisini çekmez artık. Adadaki kimseye benzemeyen bir varlık olmuştur o.

Onun tutkun olduğu şey, elde edinceye kadar yanıp tutuştuğu ama elde ettikten sonra bir manası kalmayan, yakınken bile uzak olan, ruhuna değemediği yahut ruhu bile olmayan bir kabuktur artık.

 

 

 

“Elimde iki anahtar tutuyorum sanki:
Biri sevmek seni, öbürü sevmemek,
Biri mutluluk,
Mutsuzluk; bir yazgı ihtimali öbürü.

İki ihtimali var aşkımın seni severken.
Bundandır seni sevmediğim zaman da sevmek,
Bundandır seni sevdiğim zaman da sevmek.”

 

(Neruda)

**

 

Kalbinizde şiir hoşluğuyla, insanlığın evrimine koyacağınız katkı için size minnettarım.

 

SAYGILARIMLA.

 

ÖZDENER GÜLERYÜZ